Kapat
  • Hakkımızda
  • Hizmetler
    • Mali Yönetim
    • Stratejik Yönetim
    • Katılımcılık
    • Proje Yönetimi ve Yazılım
    • İzleme ve Değerlendirme
  • Referanslar
    • Kurumlar
  • Haberler
  • Yayınlar
  • İncelemeler/Projeler
  • İletişim
  • Hakkımızda
  • Hizmetler
    • Mali Yönetim
    • Stratejik Yönetim
    • Katılımcılık
    • Proje Yönetimi ve Yazılım
    • İzleme ve Değerlendirme
  • Referanslar
    • Kurumlar
  • Haberler
  • Yayınlar
  • İncelemeler/Projeler
  • İletişim
İncelemeler/Projeler

Belediyeler yatırım programı hazırlamalı mı?

Tarafından pybkurumsal 

Yerel yönetim bütçeleri içinde yatırım harcamalarının payı önemli bir seviyeye ulaşmıştır. Yerel yönetimlerin toplam bütçesi içinde yatırımların payı 2016 yılı itibarıyla % 35’ler seviyesindedir. İl özel idarelerinde bu oran % 40’lara çıkarken belediyelerde %30’lar seviyesindedir. Yatırım niteliğinde olan mal ve hizmet kalemleri ile bu oran daha da yükselmektedir.

İl özel idareleri yaygın bir uygulama olarak bütçe dönemlerinde yatırım programı hazırlarken belediyelerde ise bütçe sürecinde kurumsallaşmış bir yatırım programı hazırlığı görülmemektedir.

Belediye, büyükşehir belediye ve il özel idarelerine ait yasal mevzuat incelendiğinde birincil mevzuat açısından yerel birimlerin yatırım programı hazırlamaları esası yönünde net düzenlemeler bulunmaktadır. Bununla birlikte, belediyelerde yatırım programı hazırlanması konusunda uygulamanın nasıl olacağı; stratejik plan, performans programı ve bütçe ile ilişkisinin nasıl kurulacağı konusunda merkezi yönetimde olduğu gibi oturmuş bir yapı olduğunu söylemek pek mümkün değildir. Aksine mevzuatın öngördüğü yatırım programı uygulaması konusunda özellikle Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinde herhangi bir standart düzenleme getirilmemesi bütçe hazırlanmasında bir uygulama birliği oluşmasının da bir anlamda önüne geçmektedir.

Yerel Yönetimlerle ilgili yasal düzenlemelere yatırım programına yönelik hükümler çerçevesinde baktığımızda:

  • 5393 sayılı Belediye Yasasının 18 inci maddesi meclisin görev ve yetkileri arasında ilk sıraya stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarını, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve kabul etmeyi koymuştur. Aynı hüküm 5302 sayılı İl Özel İdareleri Yasasında da bulunmaktadır.
  • Yukarıdaki iki mevzuatta; dış borçlanmanın, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde, sadece belediyenin yatırım programında yer alan projelerinin finansmanı amacıyla, tahvil ihracın ise yatırım programında yer alan projelerin finansmanı için ilgili mevzuat hükümleri uyarınca yapılacağını düzenlemektedir.
  • 5216 sayılı Büyükşehir Yasasına baktığımızda, büyükşehir belediyelerinin görev ve sorumlulukları düzenleyen 7 nci madde de, ilçe belediyelerinin görüşlerini alarak büyükşehir belediyesinin stratejik plânını, yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak öncelikli hüküm olarak düzenlenmiştir.
  • Yine izleyen 8 inci madde ile altyapı hizmetleri başlığında alt yapı koordinasyon merkezi ile ortak program ve yatırım projelerine yönelik düzenlemeler yapılmaktadır. Bu düzenlemelerden hedeflenen temel amaç; ilçe belediyelerinin yatırım programlarındaki altyapı yatırımlarının, büyükşehirlerde koordineli bir şekilde yürütülmesidir.
  • Büyükşehir belediye bütçesini düzenleyen 25 inci madde kapsamında ilçe belediyelerinden gelen bütçelerin büyükşehir belediye meclisine sunulacağı ve büyükşehir belediye meclisince yatırım ve hizmetler arasında bütünlük sağlayacak biçimde aynen veya değiştirilerek kabul edileceği ele alınmaktadır. Ortak yatırım programına alınan yatırımlar için gerekli ödeneği eklenmesi de bu kapsam içinde düzenlenmiştir.
  • Belediyeler arası hizmet ilişkileri ve koordinasyonu düzenleyen 27 nci madde ile büyükşehir belediyesinin, ilçe belediyeleri ile ortak projeler geliştirip yatırım yapacağı da hüküm altına alınmıştır.  Büyükşehir belediyesi, kesinleşmiş en son yıl bütçe gelirinin % 10’unu aşmamak ve bütçede ödeneği ayrılmış olmak şartıyla, ilgili belediyenin yatırım programında yer alan projelerin finansmanı için büyükşehir belediye başkanının teklifi ve meclisin kararıyla ilçe belediyelerine malî ve aynî yardım yapabileceklerdir. Yine bu madde kapsamında yapılacak herhangi bir yatırımın büyükşehir belediyesi ile bağlı kuruluşlarından bir veya birkaçını aynı anda ilgilendirdiği ve tek elden yapılmasının maliyetleri düşüreceğinin anlaşıldığı durumlarda, büyükşehir belediye meclisi, yatırımı kuruluşlardan birinin yapmasına karar verebileceği de düzenlenmiştir.

Yukarıda özetlenen hükümler açık bir şekilde belediyelerde ve il özel idarelerinde yatırım programı hazırlanması ve uygulanması gereğini ortaya koymaktadır. İlgili mevzuata yerel yönetimler açısından yatırım programı yasal bir gereklilik olmakla birlikte, uygulamada bu konuya gerek önemin verilemediği görülmektedir. Ayrıca, 6360’la birlikte geçilen büyükşehir formunda yatırım programının  il düzeyinde belediyeler arasında yatırımların koordinasyonu için fonksiyonel bir araç niteliğinde olması programın gerekliliğini daha da artırmıştır.

Uygulamada önemli sayıda belediye de yatırım programı hazırlanmaması, hazırlananların önemli bir kısmında ise şekilsel ve bütçenin yıllara sari yatırımlarını listeleyen “G” cetveli mantığında ele alınması bu kurumlarda yatırımların planlanması ve bütçelenmesi süreçlerinde finansman yanında etkinliğe ilişkin önemli problemlerin yaşanmasına neden olmaktadır. Bu nedenler, ilgili yerel yönetim mevzuatı ile kamu mali yönetim sisteminin temel yasası olan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun temel yaklaşımı olan kamu kaynaklarının ekonomik, verimli ve etkin bir şekilde tahsis ve kullanımı için yatırım programı hazırlanması yasal zorunluluktan ziyade modern mali yönetiminin bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır.


31 Mart 2019 Yerel Seçimleri Sonrasında Stratejik Plan Hazırlayacak Belediyelerin Dikkate Alması Gereken Hususlar
Önceki
Nüfusu 50 binin altında olan belediyeler neden performans programı hazırlamalı?
Next Article

Yerel yönetim bütçeleri içinde yatırım harcamalarının payı önemli bir seviyeye ulaşmıştır. Yerel yönetimlerin toplam bütçesi içinde yatırımların payı 2016 yılı itibarıyla % 35’ler seviyesindedir. İl özel idarelerinde bu oran % 40’lara çıkarken belediyelerde %30’lar seviyesindedir. Yatırım niteliğinde olan mal ve hizmet kalemleri ile bu oran daha da yükselmektedir.

İl özel idareleri yaygın bir uygulama olarak bütçe dönemlerinde yatırım programı hazırlarken belediyelerde ise bütçe sürecinde kurumsallaşmış bir yatırım programı hazırlığı görülmemektedir.

Belediye, büyükşehir belediye ve il özel idarelerine ait yasal mevzuat incelendiğinde birincil mevzuat açısından yerel birimlerin yatırım programı hazırlamaları esası yönünde net düzenlemeler bulunmaktadır. Bununla birlikte, belediyelerde yatırım programı hazırlanması konusunda uygulamanın nasıl olacağı; stratejik plan, performans programı ve bütçe ile ilişkisinin nasıl kurulacağı konusunda merkezi yönetimde olduğu gibi oturmuş bir yapı olduğunu söylemek pek mümkün değildir. Aksine mevzuatın öngördüğü yatırım programı uygulaması konusunda özellikle Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinde herhangi bir standart düzenleme getirilmemesi bütçe hazırlanmasında bir uygulama birliği oluşmasının da bir anlamda önüne geçmektedir.

Yerel Yönetimlerle ilgili yasal düzenlemelere yatırım programına yönelik hükümler çerçevesinde baktığımızda:

  • 5393 sayılı Belediye Yasasının 18 inci maddesi meclisin görev ve yetkileri arasında ilk sıraya stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarını, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve kabul etmeyi koymuştur. Aynı hüküm 5302 sayılı İl Özel İdareleri Yasasında da bulunmaktadır.
  • Yukarıdaki iki mevzuatta; dış borçlanmanın, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde, sadece belediyenin yatırım programında yer alan projelerinin finansmanı amacıyla, tahvil ihracın ise yatırım programında yer alan projelerin finansmanı için ilgili mevzuat hükümleri uyarınca yapılacağını düzenlemektedir.
  • 5216 sayılı Büyükşehir Yasasına baktığımızda, büyükşehir belediyelerinin görev ve sorumlulukları düzenleyen 7 nci madde de, ilçe belediyelerinin görüşlerini alarak büyükşehir belediyesinin stratejik plânını, yıllık hedeflerini, yatırım programlarını ve bunlara uygun olarak bütçesini hazırlamak öncelikli hüküm olarak düzenlenmiştir.
  • Yine izleyen 8 inci madde ile altyapı hizmetleri başlığında alt yapı koordinasyon merkezi ile ortak program ve yatırım projelerine yönelik düzenlemeler yapılmaktadır. Bu düzenlemelerden hedeflenen temel amaç; ilçe belediyelerinin yatırım programlarındaki altyapı yatırımlarının, büyükşehirlerde koordineli bir şekilde yürütülmesidir.
  • Büyükşehir belediye bütçesini düzenleyen 25 inci madde kapsamında ilçe belediyelerinden gelen bütçelerin büyükşehir belediye meclisine sunulacağı ve büyükşehir belediye meclisince yatırım ve hizmetler arasında bütünlük sağlayacak biçimde aynen veya değiştirilerek kabul edileceği ele alınmaktadır. Ortak yatırım programına alınan yatırımlar için gerekli ödeneği eklenmesi de bu kapsam içinde düzenlenmiştir.
  • Belediyeler arası hizmet ilişkileri ve koordinasyonu düzenleyen 27 nci madde ile büyükşehir belediyesinin, ilçe belediyeleri ile ortak projeler geliştirip yatırım yapacağı da hüküm altına alınmıştır.  Büyükşehir belediyesi, kesinleşmiş en son yıl bütçe gelirinin % 10’unu aşmamak ve bütçede ödeneği ayrılmış olmak şartıyla, ilgili belediyenin yatırım programında yer alan projelerin finansmanı için büyükşehir belediye başkanının teklifi ve meclisin kararıyla ilçe belediyelerine malî ve aynî yardım yapabileceklerdir. Yine bu madde kapsamında yapılacak herhangi bir yatırımın büyükşehir belediyesi ile bağlı kuruluşlarından bir veya birkaçını aynı anda ilgilendirdiği ve tek elden yapılmasının maliyetleri düşüreceğinin anlaşıldığı durumlarda, büyükşehir belediye meclisi, yatırımı kuruluşlardan birinin yapmasına karar verebileceği de düzenlenmiştir.

Yukarıda özetlenen hükümler açık bir şekilde belediyelerde ve il özel idarelerinde yatırım programı hazırlanması ve uygulanması gereğini ortaya koymaktadır. İlgili mevzuata yerel yönetimler açısından yatırım programı yasal bir gereklilik olmakla birlikte, uygulamada bu konuya gerek önemin verilemediği görülmektedir. Ayrıca, 6360’la birlikte geçilen büyükşehir formunda yatırım programının  il düzeyinde belediyeler arasında yatırımların koordinasyonu için fonksiyonel bir araç niteliğinde olması programın gerekliliğini daha da artırmıştır.

Uygulamada önemli sayıda belediye de yatırım programı hazırlanmaması, hazırlananların önemli bir kısmında ise şekilsel ve bütçenin yıllara sari yatırımlarını listeleyen “G” cetveli mantığında ele alınması bu kurumlarda yatırımların planlanması ve bütçelenmesi süreçlerinde finansman yanında etkinliğe ilişkin önemli problemlerin yaşanmasına neden olmaktadır. Bu nedenler, ilgili yerel yönetim mevzuatı ile kamu mali yönetim sisteminin temel yasası olan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun temel yaklaşımı olan kamu kaynaklarının ekonomik, verimli ve etkin bir şekilde tahsis ve kullanımı için yatırım programı hazırlanması yasal zorunluluktan ziyade modern mali yönetiminin bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır.


31 Mart 2019 Yerel Seçimleri Sonrasında Stratejik Plan...
Önceki
Nüfusu 50 binin altında olan belediyeler...
Next Article

tr_TRTR
en_USEN tr_TRTR