31 Mart 2019 Yerel Seçimleri Sonrasında Stratejik Plan Hazırlayacak Belediyelerin Dikkate Alması Gereken Hususlar

31 Mart 2019 Yerel Seçimleri Sonrasında Stratejik Plan Hazırlayacak Belediyelerin Dikkate Alması Gereken Hususlar: Belediyelerin orta ve uzun vadeli politika ve program önceliklerini belirlemesinin temel aracı Stratejik Planlar

31 Mart 2019 Yerel Seçimleri Sonrasında pek çok belediye yeni stratejik planlarını hazırlamaya başlayacak. 2018 yılında yayınlanan “Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzunun üçüncü sürümü plan hazırlıkları ve içeriği konusunda önemli değişiklikleri de beraberinde getirmektedir. Stratejik plan hazırlayacak belediyelerin Kılavuzun üçüncü sürümüyle gelen değişiklikleri dikkate almaları gerekmektedir. Yine bu dönemde hazırlanan kılavuzlar kurumlara göre farklılaştırılmıştır. Belediyeler için hazırlanan Belediyeler İçin Stratejik Planlama Rehberi taslak formda olsa da belediyeler için rehber niteliğini taşımaktadır.

26.02.2018 Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 18. Maddesinde mahalli idarelerde üst yöneticinin değişmesi halinde ilgili mahalli idarenin stratejik planının yenilenebileceği belirtilmektedir. Seçim sonrasında yeni seçilen belediye başkanlarının kendi hedefleri doğrultusunda izleyen beş yıl için stratejik kararlara temel oluşturacak belediye stratejik planlarını yenilemesi beklenebilir. Ayrıca, nüfus sayımı sonuçlarına göre bu dönemde nüfusu 50.000’i aşan belediyelerin de stratejik plan hazırlaması bir zorunluluktur.

Stratejik planını yenileyecek belediyelerde belediye başkanının onayı ile en geç üç ay yenileme kararı alınması gerekmektedir. Stratejik planın yenilenmesi, bir önceki stratejik planın süresi dolmadan bütün yeni plan oluşturma süreçlerine uyularak hazırlanması anlamına gelmektedir. Yani, yenileme sürecinde stratejik plan sürecinde yapılması gereken bütün analizlerin tekrar gerçekleştirilmesi, amaç-hedef çerçevesinin yeniden hazırlanması ve planın uygulama tarihinden itibaren 5 yıllık bir süreyi kapsaması gerekmektedir. Seçim sonrası oluşturulan stratejik planlar 2020-2024 dönemini kapsayacaktır.

2003 ve 2006 tarihlerinde yayınlanan stratejik planlama kılavuzları bütün kamu idareleri için tek ve ortak bir yaklaşım getirmekteydi. 2018 yılında bu yaklaşım terk edilmiş, merkezi kamu idarelerinin yanı sıra, üniversiteler, kamu sermayeli işletmeleri ve belediyelere yönelik ayrı ayrı kılavuzlar oluşturulmuştur. Kılavuzlar ortak esaslar üzerinde kurgulanmış olmakla birlikte kuruluşların hizmet niteliklerine göre farklılaşmalar göstermektedir. Yeni kılavuzlar hazırlanmasının nedeni olarak aşağıdaki hususlar belirtilmiştir:

⦁ Stratejik planların, stratejik yönetimin diğer temel bileşenleriyle bağlantısının daha güçlü kurulmasını sağlamak
⦁ Kaynakların kullanımı ile amaç ve hedeflerin önceliklendirilmesinde etkinliği artırmak
⦁ Performans değerlendirmesinin daha iyi yapılarak kanıta dayalı karar alınmasını sağlamak
⦁ Daha kaliteli bir raporlama yapılmasına temel oluşturarak kamu yönetiminde şeffaflık ve hesap verebilirlik anlayışının yerleşmesine katkı sağlamak.

Yeni kılavuzlarla getirilen önemli değişiklerden biri de stratejik planlama sürecinin ve organizasyonunun daha açık bir hale getirilmesidir.
Strateji ve Bütçe Başkanlığı (mülga) Kalkınma Bakanlığı (2018) stratejik planlama sürecinin organizasyonunda aşağıdaki kişi, birim ve ekipleri tanımlamaktadır:
Başkan: Misyon ve vizyon bildirimleri için perspektif sunar, üst seviye tartışmalı konuların karara bağlar, planı onaylar.
Strateji Geliştirme Kurulu: Büyükşehir belediyelerinde; genel sekreter ve yardımcıları ile Başkanın uygun göreceği yönetici ve diğer kişilerden, Büyükşehir statüsünde olmayan il ile ilçe belediyelerinde; başkan yardımcıları ile Başkanın uygun göreceği yönetici ve diğer kişilerden oluşur. Stratejik planlama ekibini ve hazırlık programını onaylar, sürecin ana aşamaları ile çıktılarını kontrol eder, harcama birimlerinin stratejik planlama sürecine aktif katılımını sağlar ve tartışmalı hususları görüşüp karara bağlar.
Stratejik Planlama Ekibi: Planın içeriğinin oluşturulmasından sorumludur.
Harcama Birimleri: Stratejik Planlama Ekibine verdikleri üyelerle ve gerekli durumlarda doğrudan birim katkısı ile birimin çalışma alanına giren konularda stratejik plana katkı verirler.
Strateji Geliştirme Birimi: Plan çalışmalarının koordinasyonunu yürütür.
Stratejik planın hazırlık safhası bir hazırlık programı oluşturulur. Program stratejik plan sürecinde yapılacak faaliyetleri ve bunların zamanlamasını içerir. Ayrıca, eğitim, danışmanlık ve mali kaynak ihtiyaçlarının da bu aşamada belirlenmesi plan sürecinin sorunsuz yürümesi açısından önemlidir.

Yeni kılavuz durum analizi safhasında aşağıdaki analizlerin yapılmasını öngörmektedir:
⦁ Kurumsal tarihçe
⦁ Uygulanmakta olan stratejik planın değerlendirilmesi
⦁ Mevzuat analizi
⦁ Üst politika belgeleri analizi
⦁ Faaliyet alanları ile ürün ve hizmetlerin belirlenmesi
⦁ Paydaş analizi
⦁ Kuruluş içi analiz
⦁ Politik, ekonomik, sosyal, teknolojik, yasal ve çevresel (PESTLE) analiz
⦁ Güçlü ve zayıf yönler ile fırsatlar ve tehditler (GZFT) analizi.

Kılavuzun öne çıkarttığı en önemli husus plan analizlerinin sonuçları ile hedef çerçevesi arasında kuvvetli bir bağ oluşturulmasıdır. Bunu sağlamak için analiz bulguları “tespitler ve ihtiyaçlar” adı verilen bir tablo ile bir araya getirilir. Tespitler ile yaşanan sorunların ve ihtiyaçlar ile kurumun gelişim alanlarının belirlenmesi beklenmektedir.Kılavuzda yer alan önemli değişikliklerden biri de hedeflere ilişkin bilgilerin “hedef kartı” adı verilen tek bir tabloda toplanmasıdır. Planda yer verilen her bir hedef için göstergeleri, sorumlu ve işbirliği yapılacak birimleri, riskleri, faaliyet ve projeleri, maliyet tahminini, tespitleri ve ihtiyaçları bu tabloda gösterilmesi gereklidir. Kılavuz, hedef kartında yer alan unsurların daha sade bir biçimde ifade edilmesi için bu unsurlar altında sıralanabilecek maddelere sınırlamalar da getirmiştir.

Kaynak: Belediyeler İçin Stratejik Planlama Rehberi Taslağı (2018) www.sp.gov.tr

Kılavuz ile belediyeler için performans göstergeleri seti de oluşturulmuştur. 85 göstergenin yer verildiği bu set ile performans göstergelerinde bir standartlaşma hedeflenmektedir. “İçme ve Kullanma Suyu Şebekesine Bağlı Nüfus Oranı”, “Belediye Otobüsü Başına Taşınan Yolcu Sayısı”, “Bisiklet Yolu Uzunluğu” gibi göstergelerden hazırlanan stratejik plana uygun olanlar doğrudan kullanılabilir. Ancak, belediyeler kendi hedeflerinin ölçümüne yönelik farklı göstergeler de oluşturabilirler.

Kılavuzla birlikte öne çıkan bir diğer husus da izleme ve değerlendirmeye verilen önemin artmasıdır. Kılavuzda izleme ve değerlendirme süreçleri eski kılavuzlara göre daha net bir hale getirilmiş ve bu konuda yükümlülükler tanımlanmıştır. İzleyen dönemde stratejik planın izlenmesine yönelik olarak izleme sistemi kurulması, veri altyapısının geliştirilmesi, raporlama kalitesinin artırılması gibi konuların belediye yönetimlerinin daha fazla gündemine geleceği beklenebilir.